ترموکوپل ها از اتصال دو فلز غیر هم جنس و معمولا بصورت سیم ساخته می شوند که در یک طرف به هم تابانده و به هم جوش می خورند(جهت جلوگیری از تنش مکانیکی دو فلز) و نقطه گرم یا اندازه گیری را تشکیل میدهند و در طرف دیگر آن نقطه سرد یا اتصال مرجع را شکل می دهند.
هنگامی که اختلاف حرارت بین دو نقطه گرم و سرد ایجاد می شود یک نیروی محرکه الکتریکی (emf) به وجود می آید که در ولتمتر محاسبه و به درجه حرارت نسبت به نوع ترموکوپل تبدیل میگردد.
انواع ترموکوپل:
انواع مختلفی از ترموکوپل ها بر اساس نوع مواد مورد استفاده برای ایجاد اتصال ترموکوپل وجود دارد. برخی از ترموکوپل های رایج عبارتند از:
1. نوع K: این نوع پرکاربرد است. از مواد کرومل و آلومل ساخته شده و دارای محدوده دمایی 200- تا 1372 درجه سانتیگراد می باشد.
2. نوع J: این نوع از مواد آهن و کنستانتان ساخته شده و دارای محدوده دمایی 210- تا 1200 درجه سانتی گراد می باشد.
3. نوع T: این نوع از مواد مس و کنستانتان ساخته شده و دارای محدوده دمایی 270- تا 400 درجه سانتی گراد می باشد.
4. نوع E: این نوع از مواد کرومل و کنستانتان ساخته شده و دارای محدوده دمایی 270- تا 1000 درجه سانتیگراد می باشد.
5. نوع N: این نوع از مواد نیکروسیل و نیسیل ساخته شده و دارای محدوده دمایی 270- تا 1300 درجه سانتی گراد می باشد.
6. نوع S: این یک ترموکوپل با دمای بالا است که از مواد پلاتین و رودیوم ساخته شده و دارای محدوده دمایی 0 تا 1768 درجه سانتیگراد است.
7. نوع R: این یکی دیگر از ترموکوپل های با دمای بالا است که از مواد پلاتین و رودیوم ساخته شده و دارای محدوده دمایی 0 تا 1768 درجه سانتی گراد است.
8. نوع B: این نیز یک ترموکوپل با دمای بالا است که از مواد پلاتین و رودیوم ساخته شده و دارای محدوده دمایی 0 تا 1820 درجه سانتیگراد است.
انتخاب انواع اتصال
ترموکوپل های غلاف دار در سه نوع اتصال ساخته میشوند
دارای اتصال به بدنه وفاقد اتصال به بدنه یا خارج از بدنه
بهترین شیوه انتخاب نوع ترموکوپل
ترموکوپل چون دامنه های متفاوت دما را اندازه گیری میکند در صنعت کاربردهای متنوع و وسیع دارد از این رو ملاک های زیر در انتخاب آن باید در نظر گرفته شود:
دامنه دما
مقاومت ترموکوپل یا جنس غلاف در برابر خوردگی
مقاومت در برابر لرزش و سایش
نصب بر اساس امکانات موجود دستگاه
کاربردهای ترموکوپل
سنسور ها در صنایع و زمینه های مختلف برای اندازه گیری دما کاربردهای مختلفی دارند که در اینجا چند نمونه آورده شده است:
فرآیندهای صنعتی: سنسور ها به طور گسترده در فرآیندهای صنعتی که شامل دماهای بالا و محیط های خشن هستند استفاده می شود. آنها در کوره های صنعتی، بویلرها، مبدل های حرارتی و سایر تجهیزات برای نظارت و کنترل دما استفاده می شوند.
هوا فضا و هوانوردی: در صنعت هوافضا و هوانوردی از سنسور برای اندازه گیری دما در موتور هواپیما، موشک و موشک استفاده می شود.
صنعت پزشکی: سنسور ها در صنعت پزشکی برای کاربردهای اندازه گیری دما مانند نظارت بر دمای تجهیزات پزشکی، خون، مایعات IV و دمای بدن استفاده می شوند.
صنایع غذایی: ترموکوپل ها در صنایع غذایی برای اندازه گیری دمای اجاق ها، یخچال ها، فریزرها و نظارت بر دمای محصولات غذایی در حین پردازش، نگهداری و حمل و نقل استفاده می شوند.
صنعت خودرو: ترموکوپل ها در صنعت خودروسازی برای اندازه گیری دما در موتورها، گازهای خروجی و اجزای انتقال استفاده می شوند.
تحقیقات آزمایشگاهی: ترموکوپل ها در تحقیقات آزمایشگاهی برای اندازه گیری دما در آزمایش ها و همچنین برای کالیبراسیون و اعتبارسنجی سایر دستگاه های اندازه گیری دما استفاده می شوند.
به طور خلاصه، ترموکوپل ها کاربردهای گسترده ای در صنایع مختلف از جمله فرآیندهای صنعتی، هوافضا، پزشکی، مواد غذایی، خودروسازی و صنایع تحقیقات آزمایشگاهی دارند.